Tahkim Hangi Hukuk Dalı? Kolayca Anlayabileceğiniz Bir Bakış
Hukuk bazen insanın kafasını karıştırabilir, değil mi? Özellikle bazı kavramlar var ki, sadece akademik kitaplarda duyduğumuzda “Bu ne şimdi?” dedirtebiliyor. “Tahkim hangi hukuk dalı?” sorusu da bunlardan biri. Ama merak etmeyin, bugün bunu sıradan bir dile çevirip, size açıklayacağım.
Tahkim Nedir? Temel Bir Tanım
Öncelikle tahkim, basit bir şekilde ifade edersek, mahkemeye gitmek yerine taraflar arasında anlaşmazlıkların çözülmesi için dışarıdan, tarafsız bir hakem ya da hakem heyetinin devreye girmesi sürecidir. Yani, taraflar kendi aralarındaki anlaşmazlıkları, devletin müdahalesi olmadan, bir hakeme ya da bir grup hakeme çözümlettirirler.
Düşünün, iki kişi arasında büyük bir tartışma oldu ve bunu mahkemeye taşımak istemiyorlar. Ne yapacaklar? Bir hakem seçip, o hakem karar versin diyebilirler. Hatta bu süreç çoğu zaman mahkemeye gitmekten çok daha hızlı ve esnek olabiliyor. Bunu bir arabuluculuk gibi düşünün, ama farklı ve daha resmi bir çözüm yolu.
Peki, bu tahkim hangi hukuk dalına giriyor? Hadi bunu da açıklayayım.
Tahkim Hangi Hukuk Dalı? Ticaret Hukukunun Bir Parçası
Tahkim, esasen ticaret hukuku ile doğrudan ilişkili bir alan olarak karşımıza çıkıyor. Neden mi? Çünkü çoğunlukla ticari anlaşmazlıklar, iş dünyasında yapılan sözleşmeler veya ticari sözleşmelerde çıkan sorunlar nedeniyle kullanılır. Eğer bir firma ile başka bir firma arasında anlaşmazlık çıkarsa, bu anlaşmazlık çok zaman mahkemeye taşınmaz, tahkim yoluyla çözülür. Hem daha hızlıdır, hem de taraflar kendi belirledikleri bir hakem ya da hakem heyetinin kararına uyarlar.
Bunun dışında, uluslararası ticaret anlaşmazlıkları da genellikle tahkim ile çözülür. Çünkü farklı ülkelerdeki yasaların birbirinden farklı olması nedeniyle, taraflar bu çözüm yolunu tercih eder. Örnek vermek gerekirse, Türk bir firma ile Çinli bir firma arasında yaşanan ticari bir anlaşmazlık, bazen Türkiye’deki bir mahkemede değil, uluslararası bir tahkim merkezinde çözüme kavuşturulabilir. Yani, tahkim, hem ticaret hukuku hem de uluslararası hukukla iç içe geçmiş bir alan.
Tahkim Neden Önemlidir?
Şimdi biraz daha derinlere inelim. Tahkim neden bu kadar önemli? Biraz düşünelim: Mahkemelerde davaların uzun sürmesi, tarafların birbirini suçlaması ve kararı bir hakim ya da hakem yerine yasal sistemin vermesi, zaman alıcı ve yorucu olabilir. Tahkimde ise, her iki taraf da birlikte anlaşarak, kimin hakemlik yapacağına karar verir. Bu, genellikle çok daha hızlı ve daha esnek bir çözüm yoludur.
Mesela, diyelim ki bir inşaat firması ile müşteri arasında bir sorun çıktı. Mahkemeye gitmek yerine, ikisi de anlaşarak bir hakem seçebilirler. Bu hakem, o kadar da tarafsız bir kişi olmalıdır ki, herhangi bir tarafı kayırmasın. Sonuçta, kararları bazen mahkeme kararından çok daha pratik ve hızlı olabilir.
Tahkim Nasıl Çalışır?
Eğer tahkime başvurmaya karar verirseniz, öncelikle sözleşmede ya da belirli bir anlaşmazlık durumunda, hangi hakemin ya da hakem heyetinin karar vereceği belirtilir. Bu süreç, mahkemeye gitmekten çok daha basit ve anlaşılabilir olabilir.
Örnek olarak, ben ve bir arkadaşım arasında bir konu çıkarsa ve bunu tahkimle çözmek istesek, kendi aramızda bir hakem belirleriz. Bu hakem de karar verir ve bu karar bizim için bağlayıcı olur. Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta vardır: Tahkimde verilen karar da genellikle mahkeme kararları gibi bağlayıcıdır, yani bu kararın uygulanması gerekir.
Peki, bu bağlayıcılık nasıl işliyor? Eğer taraflardan biri verilen kararı kabul etmezse, o zaman devletin verdiği mahkeme kararına başvurulabilir. Yani, tahkim yalnızca taraflar arasındaki bir çözüm yoludur, ama bir noktada devletin kanunları devreye girebilir.
Sonuç: Tahkim Hangi Hukuk Dalı? Ticaretin Esnek Çözüm Yolu
Tahkim, temelde ticaret hukukuna ait bir uygulamadır. Ancak, diğer hukuk dallarıyla da ilişkili olabilir. Uluslararası ticaretin ve sözleşmelerin olduğu her alanda, tahkim önemli bir çözüm yolu sunuyor.
Günümüzün karmaşık ticaret dünyasında, iş anlaşmazlıklarını çözmek için tahkim giderek daha fazla tercih ediliyor. Çünkü taraflar hem daha hızlı hem de daha az bürokratik süreçle sorunlarını çözebiliyorlar. Bir yanda hız, diğer yanda esneklik ve tarafsızlık. Tahkim bu ikisini bir arada sunarak, ticaretin çok daha sağlıklı ve verimli ilerlemesine olanak tanıyor.
Belki bir gün siz de bir anlaşmazlık yaşarsanız, “Hadi bu işi tahkimle çözelim” demek zorunda kalabilirsiniz. O zaman ne yaparsınız? Tabii ki doğru hakemi bulur ve hızlıca çözüme ulaşır, hayatınıza kaldığınız yerden devam edersiniz.